Świadek wezwany do złożenia zeznań w postępowaniu karnym zasadniczo nie posiada prawa do całkowitego odmówienia zeznawania. Prawo do milczenia służy podejrzanemu, ponieważ stanowi wyraz jego prawa do obrony. Bywa jednak, że ujawniając przesłuchującym pewne dane, to świadek może stać się podejrzanym, a dalej – oskarżonym i skazanym. Czy świadek w takich sytuacjach ma możliwość odmówić zeznawania?
Czy zawsze kłamiący świadek składa fałszywe zeznania?
Pytanie postawione w tytule wydaje się być proste. Skoro świadek podał ma przesłuchaniu nieprawdę, to jego zeznania są fałszywe. Jednakże na gruncie prawa karnego nawet całkowite kłamstwo świadka może nie spowodować powstania żadnej odpowiedzialności karnej.
Prawo do odmowy złożenia zeznań – art. 182 KPK
Zgodnie z art. 177 § 1 Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.) każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się na wezwanie i złożyć zeznania. Od reguły tej kodeks przewiduje jednak wyjątki. Są to sytuacje kiedy świadek może odmówić złożenia zeznań lub odpowiedzi na konkretne pytania. Ustawodawca przewidział taką możliwość, aby zapobiec koniecznoś ci zeznawania przeciwko osobom najbliższym.