Europejski Nakaz Aresztowania (ENA) jest swoistą decyzją sądową wydawaną przez jedno z państw członkowskich UE. Nakaz zostaje wydany w celu aresztowania, a także dostarczenia przez inne państwo członkowskie UE osoby poszukiwanej w związku z prowadzonym przeciwko niej postępowaniem karnym, w celu wykonania orzeczonej kary albo środka zabezpieczającego. ENA polega na tym, że organ jednego państwa w celu przeprowadzenia postępowania karnego przeciwko osobie podejrzanej lub w celu wykonania kary czy też środka zabezpieczającego może żądać wydania osoby ściganej od właściwego do podjęcia decyzji w tej sprawie organu innego państwa członkowskiego UE, na którego terytorium dana osoba się znajduje.
ENA a tymczasowe aresztowanie
Warto zaznaczyć, że samo wydanie ENA nie skutkuje bezpośrednio zastosowaniem tymczasowego aresztowania. Głównym celem jest bowiem żądanie wydania osoby ściganej. Ewentualnie możliwe jest dołączenie do ENA wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania albo wydana uprzednio decyzja o zastosowania tymczasowego aresztowania.
Stosowanie ENA
W odniesieniu do ENA można wyróżnić dwie sytuacje odmienne pod względem kierunków działania. Pierwszy z nich to wystąpienie do państwa członkowskiego UE o przekazanie osoby ściganej na podstawie ENA. Drugi z kolei to wystąpienie państwa członkowskiego UE o przekazanie osoby ściganej na podstawie ENA.
Uprawnienie do wydania ENA przysługuje w Polsce sądowi okręgowemu. Sąd może wydać ENA wtedy, gdy zachodzi podejrzenie, że osoba ścigana za przestępstwo popełnione w Polsce może przebywać na terytorium państwa członkowskiego UE (art. 607a k.p.k.). Jednakże wydanie ENA jest niedopuszczalne, gdy: postępowanie karne, w związku z którym nakaz miałby być wydany toczy się o przestępstwo zagrożone karą pozbawiania wolności do roku lub gdyby miał być wydany w celu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze do 4 miesięcy albo innego środka polegającego na pozbawieniu wolności na czas nieprzekraczający 4 miesięcy.
Treść ENA
W ENA powinny znaleźć się standardowe ustawowe wymogi – oznaczenie organu wydającego nakaz, data i miejsca wydania, wskazanie osoby ściganej, oznaczenie sprawy, opis czynu i jego kwalifikacji prawnej oraz zagrożenia karą, a także zwięzły opis stanu faktycznego sprawy oraz wskazanie następstw czynu nieobjętych ustawowymi znamionami przestępstwa.
Zasada specjalności
Należy podkreślić, że w postępowaniu dotyczącym ENA stosuje się zasadę specjalności, w myśl której osoby, która została przekazana w wykonaniu nakazu, nie można ścigać za przestępstwa inne niż te, które stanowiły podstawę przekazania, ani też wykonać orzeczonych wobec niej za te przestępstwa kar pozbawienia wolności albo innych środków polegających na pozbawieniu wolności. Od zasady tej istnieją jednak wskazane w k.p.k. wyjątki.
Tryb postępowania ws. ENA
Pierwszym etapem postępowania jest wydanie nakazu (ENA). Później następuje przekazanie ENA organowi sądowemu wykonującemu nakaz. Następnie dane państwo podejmuje działania zmierzające do wykrycia poszukiwanej osoby. W momencie, gdy to się uda następuje zatrzymanie osoby wskazanej w ENA. Po dokonaniu zatrzymania jest ona zapoznawana z treścią nakazu. Ma przy tym prawo do skorzystania z pomocy adwokata oraz tłumacza. Na samym końcu następuje przekazanie zatrzymanej osoby do państwa, które wydało ENA. Powinno to nastąpić w ciągu 60 dni.
Na koniec należy podkreślić, że w ciągu 60 dni zatrzymana osoba pozostaje do dyspozycji państwa, w którym nastąpiło zatrzymanie. W szczególności może ona wtedy zostać przesłuchana, zaś sam organ może zdecydować o tym, żeby nakazu nie wykonywać.